علل ششگانۀ افلاطون به گزارش پرکلس

Proclus; Commentary on Plato’s Timaeus; Vol II; Book 2: Proclus on the Causes of the Cosmos and its Creation; translated with an introduction and notes by David T. Runia and Michael Share; Cambridge University Press; 2008.

Summary of the six causes: 263.19–264.3

The causes of the cosmos are thus the following: the final cause, the paradigmatic cause, the efficient cause, the instrumental cause, the formal cause, the material cause. The final cause he himself will reveal to us later when it appears from the account and its demonstrations.* The instrumental and the material and the formal cause he will teach us on [25] the basis of the first principles enunciated earlier. For if the universe is not being, but rather that which has come into being, there is a form which is participated in by matter, and there is also the direct source of movement for these [two].* As for the efficient cause, it is disclosed in the present passage. For if the universe is [something] that has come into being, there is a cause which brings about its existence (cf. 28a4–5, c2–3).

The paradigmatic cause will emerge from the passage that follows the 30 present one. For if the cosmos is beautiful, it comes into being modeled [264] on eternal being (cf. 28c5–29a4). The result is that by means of these first principles he has tracked down353 for us the causes of the universe and taught them all in proper order. This too is a useful service that the basic principles provide him with.

پرُکلُس؛ شرح تیمائوس افلاطون؛ ج2؛ دفتر 2؛
درباب علل عالم و صانعش تلخیص علل ششگانه: 263: 19 – 254: 3
پس علل عالم عبارت اند از: علت غایی، علت مثالی، علت فاعلی، علت ابزاری، علت صوری، علت مادی. علت غایی را خودش [یعنی افلاطون] بعداً هنگامی که از گزارش و براهین آن ظاهر شد برای ما آشکار خواهد کرد(١). او علت ابزاری، مادی و صوری را بر اساس اولین اصولی که قبلاً بیان شد به ما آموزش خواهد داد. زیرا اگر عالم موجود نباشد، بلکه آن چیزی باشد که به وجود آمده است، صورتی وجود دارد که ماده در آن شرکت دارد و همچنین منبع مستقیم حرکت این [دو](٢) وجود دارد. دربارۀ علت فاعلی، در فقرۀ حاضر آشکار شده است. زیرا اگر عالم [چیزی] است که به وجود آمده است، علتی وجود دارد که وجود آن را موجب می‌شود (ر.ک. 28 الف 4-5، ج2-3). علت مثالی از قسمتی که به دنبال فقرۀ حاضر می‌آید پدیدار خواهد شد. زیرا اگر عالم زیبا باشد، طبق الگوی وجود ابدی [264] به وجود می‌آید (ر.ک. 28 ج5- 29 الف 4). نتیجه این است که او [افلاطون] با استفاده از این اصول اولیه، علل عالم را برای ما ردیابی کرده(٣) و همۀ آنها را به ترتیب صحیح آموزش داده است. این نیز خدمت مفیدی است که اصول اولیه برایش تدارک کرده است.
پانوشتهای مترجم انگلیسی:
1) پرکلوس احتمالاً در اینجا به 47ج به بعد اشاره دارد. این قسمت از شرح دیگر موجود نیست.
2) یعنی علت ابزاری
​​​​​​​3) همین استعارۀ شکار قبلاً در 237.16، 242.20، در هر دو جا در رابطه با اصول اولیه استفاده شده است.