خلقت آدمی در کبد

بسم الله الرحمن الرحیم

خلقت آدمی در کبد

یادداشتی قرآنی به بهانۀ شعری از فریدریش هولدرلین که در صفحۀ اینستاگرام دکتر خندان دیدم (و اکنون پاک شده است):

https://www.instagram.com/m.khandaan/

1) اغلب ما در زندگی رنج کشیده ایم و می‌کشیم و بخش بزرگی از زندگی همۀ ما با رنج همراه است؛ از سنگینی پس از خوردن گرفته تا دوری از دلدار. از این است که اغلب به متونی که از رنج می‌گویند تمایل داریم و در جایی که متن، مجهول المعنی یا ذووجوه باشد گرایش به تفسیری داریم که با رنج بخواند.

2) کَبَد در زبان عربی (به کسر باء و سکونش نیز) اولاً به معنی عضو خاص کبود در بدن (جگر سیاه) و ثانیاً به معنی میان و وسط است چنانکه جایگاه این عضو درست در میانۀ بدن است و ثالثاً بخش میانی از هر چیز و رابعاً بخش برجسته و مشخص و شاخص از هرچیز و خامساً بخش غلیظ و سخت از هرچیز و سادساً غلظت و سختی و سابعاً شدت و سختی و سرانجام رنج است.

3) شاید مراحل رسیدن به رنج از جگر ساده‌تر هم بوده و از محل احساس رنج به خود رنج انتقال یافته باشد (اطلاق شده باشد) و از مقولۀ مجاز به علاقۀ حال و محل باشد.

4) به هر حال اینکه ما در همان ابتدا کبد را رنج معنی کنیم وجهی ندارد و نیاز به توجیه دارد.

5) چنانکه آمد کبد به معنی وسط و نقطۀ اعتدال و خود اعتدال هم هست و بنابراین خلقت انسان در کبد میتواند بسادگی برابر با خلقت انسان در نقطۀ تسویه (تسویه بین کدام دو یا چند چیز؟ خیر و شر؟ اهورا و اهریمن؟ عقل و نفس؟ جبر و اختیار؟) یا "احسن تقویم" باشد.

پینوشت:

ترجمۀ من:

Doch uns ist gegeben,

Auf keiner Stätte zu ruhn,

ما را داده، هان!

هیچ جایی نیست آسودنمان

Es schwinden, es fallen

Die leidenden Menschen

کاهان، سرزیران اند رنجورآدمیان

Blindlings von einer

Stunde zur andern,

کورکوران، از ساعتی به آن دیگران

Wie Wasser von Klippe

Zu Klippe geworfen,

چون آب از صخره ای

به صخره[ء دیگر]، افتان

Jahr lang ins Ungewisse hinab.

به درازای سالیان در آن ناشناس اندرمیان